محروميت 28 استان  از امکانات تصویربرداری عروق مغز

دبیر انجمن سکته‌مغزی ایران در گفت‌وگو با  قدس عنوان کرد

محروميت 28 استان  از امکانات تصویربرداری عروق مغز

سکته مغزی (stroke) یک عارضه ناگوار است که در اغلب موارد  عوارض بسیار زیادی به همراه دارد و کیفیت زندگی فرد به طور کامل تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرد و از آنجا که معمولاً این عارضه بدون علائم مشهودی اتفاق می‌افتد به آن قاتل خاموش هم می‌گویند.امروزه سکته مغزی به عنوان یکی از مرگبارترین بیماری‌های نورولوژی مغز و اعصاب شناخته می‌شود که سن بروز آن در ایران حدود 10 سال پایین‌تر از متوسط جهانی است و بررسی ها نشان می‌دهد بروز سکته مغزی در برخی از استان‌ها نسبت به جمعیتشان بیشتر از متوسط کشوری است. 


عوامل خطر سکته مغزی 
دبیر انجمن سکته مغزی ایران در این باره به ما گفت: سکته مغزی نوعی اختلال حاد نورولوژیک مغز و اعصاب است که به دلیل نقص خون‌رسانی که در ناحیه‌ای از بافت مغزی اتفاق می‌افتد و منجر به آسیب ‌دیدگی برگشت‌ناپذیر آن تکه از بافت مغزی می‌شود، اتفاق می‌افتد. به بیان دیگر اگر خون‌رسانی به قسمتی از مغز متوقف شود منجر به از بین رفتن سلول‌های مغزی همان ناحیه می‌شود و بسته به اینکه کدام قسمت از مغز دچار آسیب‌دیدگی شده باشد، به دلیل اینکه آن قسمت از مغز نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد، ممکن است بیمار دچار فلج بخشی از بدن، اختلال در تکلم، مشکل در بلع و یا تاری دید شود و یا در مواردی جان خود را از دست بدهد. 
احسان شریفی پور عوامل خطر سکته مغزی را دو دسته عنوان کرد و ادامه داد: جنسیت مذکر، نژادهای خاص(نژاد آفریقایی) ، سابقه فامیلی و سن بالا ( پس از  پنجاه‌وپنج‌سالگی ریسک سکته مغزی دو برابر می‌شود) از عوامل خطر غیرقابل تغییر سکته مغزی هستند و زندگی شهرنشینی،استرس‌، فشارخون بالا، بیماری دیابت، بیماری‌های زمینه‌ای، بیماری‌های خونی، اختلالات خواب و خواب نامناسب، مصرف سیگار و همچنین سبک زندگی ناسالم (مصرف فست فوت و نداشتن تحرک) از جمله فاکتورهای قابل اصلاح در این بیماری محسوب می‌شوند.

روزانه 400 نفر دچار سکته مغزی می‌شوند 
دکتر شریفی‌پور با اشاره به اینکه در سال‌های 2010 و 2020 دو مطالعه بزرگ مبتنی بر جمعیت با همکاری بیمارستان‌ها و خانه‌های بهداشت مناطقی از کشور - مشهد (سال 2010) و استان‌های مرکزی از جمله تهران، البرز، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، یزد، مرکزی، قزوین، قم و سمنان (سال 2020)- انجام شده‌ است، افزود: بر اساس این مطالعات میزان بروز  سکته مغزی و همچنین میزان مرگ و میر این بیماران در ایران  بررسی شده است و نتایج این مطالعات نشان می‌دهد؛ متوسط سن سکته مغزی در ایران 10 سال از متوسط جهانی جوان‌تر (یعنی اگر متوسط سن بروز سکته مغزی در سایر کشورها بین 70 تا 80 سال است، در ایران بین 60 تا 70 سال) است.
وی ادامه داد: ضمن آنکه میزان بروز این بیماری در کشور ما  1.5 برابر متوسط جهانی است.
به گفته این متخصص مغز و اعصاب، سکته مغزی پس از بیماری‌های قلبی و عروقی، دومین علت مرگ و میر در ایران است، به‌‍‌طوری که سالانه بیش از 100 هزار سکته مغزی جدید در کشور بروز می‌کند، یعنی هر روز 400 نفر دچار این بیماری می‌شوند.

سن بیماران در ایران پایین است
شریفی‌پور در پاسخ به این پرسش که چرا سن سکته مغزی در ایران پایین‌تر از متوسط جهانی است، گفت:  دو دلیل مهم می‌توان برای این مسئله در نظر گرفت؛ نخست آنکه ما عوامل خطر قابل کنترل را رعایت نمی‌کنیم، به این معنا که الگوی مناسبی برای ورزش نداریم، چاقی بین ایرانیان رو به افزایش است و میزان مصرف سیگار در کشور بالاست و دوم اینکه از عوامل ژنتیکی نمی‌توان گذشت و به نظر می‌رسد نژاد ایرانیان در برابر سکته مغزی آسیب‌پذیرتر است.
وی ادامه داد:  با این حال سکته مغزی قابل پیشگیری است و می‌توان با کنترل عوامل خطر از جمله کنترل فشار خون، داشتن رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی منظم، مدیریت خشم و انجام آزمایش‎های دوره ای تا حد قابل توجهی از بروز آن پیشگیری کرد. همان‌طور که برخی از کشورها با کنترل عوامل خطر توانسته‌اند تا حد قابل توجهی از میزان بروز سکته مغزی پیشگیری کنند و این بیماری را از دومین عامل مرگ و میر به هفتمین عامل برسانند، که البته تحقق این مهم نیازمند برنامه‌ریزی ملی است. 
وی ادامه داد: سکته مغزی دومین عامل مرگ و میر در ایران محسوب می‌شود و بر اساس آمار مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت بیشترین سهم بروز سکته‌های مغزی در کشور به استان‌های گلستان، البرز و چهارمحال و بختیاری اختصاص دارد.

روش‌های درمانی 
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه سکته مغزی یک بیماری یا حادثه اورژانسی بسیار جدی است که به منظور آمادگی بیشتر مراکز درمانی کشور، کد 724 یا کد سما(مخفف سکته مغزی اورژانسی) برای آن تعریف شده است، گفت: از سال 1395 با راه‌اندازی برنامه 724، در سراسر کشور، با همکاری وزارت بهداشت، انجمن سکته مغزی کشور و متخصصان مغز و اعصاب، وضعیت سکته مغزی در کشورمان ساماندهی شده و اکنون در سراسر کشور بیش از 150 مرکز منتخب با راه‌اندازی بخش‌ «اس سی یو» و آموزش کادر درمان برای درمان سکته مغزی مجهز شده‌اند و با توجه به همت فراوانی که همکاران ما در سراسر کشور داشته‌اند، سازمان جهانی بهداشت طی سال 2021  ایران را در زمینه درمان سکته مغزی جزو 10 کشور موفق دنیا قرار داد.

علائم ظاهری 
به گفته این متخصص مغز و اعصاب در سکته مغزی علایمی به نام Fast را در بیمار مشاهده می‌کنیم که شامل ضعف ناگهانی نیمه صورت (FASE)، ضعف ناگهانی دست یا پا، یا عدم توانایی بالا بردن هر دو دست(ARM)، اختلال ناگهانی تکلم یا لکنت زبان(SPEECH) و زمان (Time) زیر 5/4ساعت است.
شریفی‌پور با اشاره به اینکه در برخی مواقع بیمار پس از گذشت 15 دقیقه علایمی همچون اختلال تکلم و ضعف ناگهانی یک‌طرفه دست رفع می‌شود که به این حالت حمله ایسکمیک گذرا می‌گویند و به این معناست که بیمار حمله سکته را رد کرده است، افزود: باید توجه داشت این شرایط بسیار مهم است و می‌تواند نشان دهنده یک سکته مغزی قریب‌الوقوع باشد که در صورت مراجعه  فرد به مرکز درمانی می‌توان از حمله بعدی که وقوع یک سکته کامل است، پیشگیری کرد. 
وی با تأکید بر اینکه سکته مغزی در زمان طلایی قابل درمان است، اضافه کرد: یک زمان طلایی برای درمان سکته مغزی وجود دارد که تا 6 ساعت بعد سکته است و باید توجه داشت پس از بروز سکته هر ثانیه 36 هزار و هر دقیقه 2 میلیون نورون مغزی در بیمار از بین می‌روند که برگشت‌ناپذیر هستند. بنابراین هر لحظه زودتر رسیدن به درمان حیاتی منجر به نجات جان بیمار و رهایی او از ناتوانی خواهد شد. 
به این ترتیب اگر فردی که دچار سکته مغزی شده، در 5/4ساعت نخست شروع علائم ظاهری به بیمارستان‌های منتخب برسد، با دریافت داروی حل کننده «لختک» در شرایط خاص، می‌تواند از ایجاد معلولیت رها شود، ضمن آنکه طی 6 ساعت نخست نیز متخصصان با استفاده از روش‌های نوین آنژیوگرافی می‌توانند لخته را به صورت کامل از عروق مغزی خارج زمینه بهبود سلامتی بیمار را فراهم کنند.

7 مرکز مجهز به آنژیوگرافی عروق مغز در کل کشور 
وی ادامه داد: امروز جديدترين درمان سکته مغزی از راه آنژیوگرافی فوری عروق مغزی و خروج مستقیم لخته در 6 ساعت نخست انجام می‌شود که در این زمینه با وجود فعالیت چند مرکز معدود و همچنین کمبود و گرانی تجهیزات پزشکی  و تعداد معدود متخصصان دوره دیده هنوز شرایط درمان گسترده فراهم نشده است. 
شریفی‌پور گفت: اکنون در کل کشور هفت مرکز جامع مجهز به آنژیوگرافی عروق مغز داریم که سه مرکز در تهران و در بیمارستان‌های شهدای تجریش، فیروزگر، امام خمینی(ره)، یک مرکز در بیمارستان قائم (عج) مشهد، یک مرکز در بیمارستان امام رضا(ع) تبریز و به تازگی بیمارستان گلستان اهواز و  یکی از بیمارستان‌های کرمانشاه نیز اقدام به راه‌اندازی بخش آنژیوگرافی عروق مغز کرده‌اند، اما  متأسفانه بیشتر استان‌های ما از این درمان بی‌بهره‌اند.
وی با بیان اینکه علاوه بر مراکز فعلی حداقل نیازمند ایجاد 10 مرکز جدید هستیم، افزود: اکنون برای درمان سکته مغزی در کشور 2 هزار متخصص مغز و اعصاب داریم، اما کمتر از 20 فلوشیپ درمان‌‌ آنژیوگرافیک مغز داریم که برای گسترش این روش درمانی باید حداقل 100 فلوشیپ داشته باشیم.

ضرورت گسترش روش درمانی آنژیوگرافی عروق مغز
دبیر انجمن سکته مغزی ایران ادامه داد: در روش درمانی تزریقی طی  سه‌ماهه نخست یک سوم بیماران سود قطعی و یک سوم سود نسبی می‌برند اما یک سوم بیماران به این روش درمانی پاسخ نمی‌دهند. در حالی که در روش درمانی آنژیوگرافی عروق 50 درصد بیماران سود قطعی می‌برند؛ چراکه برخی از لخته‌های بزرگ با روش تزریقی قابل حل نیستند و باید با استفاده از آنژیوگرافی لخته برداشته شود و بررسی ها نشان می‌دهد گسترش روش درمانی آنژیوگرافی عروق مغز در استان‌های کشور شانس درمان بیماران را تا دوبرابر افزایش می‌دهد و با گسترش این روش درمانی به‌صورت ملی می‌توان از تعداد قابل توجهی از مرگ و میرهای ناشی از سکته مغزی در کشور پیشگیری کرد.
به گفته دکتر شریفی‌پور سکته مغزی در سه حلقه پیشگیری، درمان داخل بیمارستانی و توان‌بخشی است که درفازهای مختلف از جمله فاز پیشگیری نیازمند برنامه‌ریزی جدی با همکاری متخصصان، وزارت بهداشت، مجلس، خیران  و رسانه‌ها هستیم، در مرحله درمان داخل بیمارستانی نیز ضرورت دارد با گسترش مراکز، تجهیزات و همچنین آموزش متخصصان روش درمانی آنژیوگرافی تقویت شود، در مرحله توانبخشی هم با وجود آنکه طی سال‌های اخیر گام‌های خوبی در این حوزه برداشته شده، هنوز بیماران نیازمند حمایت بیشتر بیمه‌ها هستند؛ چرا که از روز نخست بروز سکته مغزی فرد دچار ناتوانی در تکلم، اختلال در بلعیدن غذا و یا نقص در حرکت یا حتی آسیب‌های روحی و روانی می‌شود که ممکن است برخی از بیماران نیاز به 100 جلسه فیزیوتراپی داشته باشند که متأسفانه درحال حاضر پوشش بیمه‌ها در حوزه درمان و توانبخشی بیماران سکته مغزی  به هیچ وجه مناسب نیست؛ بنابراین ضرورت دارد از سوی بیمه‌ها برنامه توانبخشی همه‌جانبه برای بیماران در نظر گرفته شود. 

خبرنگار: اعظم طیرانی

برچسب ها :
ارسال دیدگاه