بناهای تاریخی همچون شناسنامه، نشانگر هویت تاریخی هر ملت هستند که نه تنها برای بازدید و گردشگری کاربرد دارند بلکه این گونه اماکن، محل مناسبی برای حفاظت و حراست علمی از نفایس بی‌بدیل هنری و اسناد، مدارک و اشیای علمی و فرهنگی که از نیاکان ما به یادگار مانده و باید برای نسل‌های بعدی نگهداری و محافظت شوند، هستند.
موضوع تعیین حریم آثار تاریخی از موارد بسیار مهم و حساس در تمامی بناهای تاریخی است اما در مورد آثار ثبت شده در یونسکو اهمیت بیشتری دارد.

تغییر کاربری پلاک‌های اطراف آثار تاریخی 
یکی از کارشناس‌های حوزه معماری با اشاره به اهمیت تعیین حریم برای بناهای تاریخی به ویژه بناهای جهانی یزد، اظهار می‌کند: در سال‌های اخیر اقدام‌هایی برای تعیین حریم باغ دولت‌آباد یزد انجام شده اما مهم‌ترین عامل اجرایی نشدن ضوابط حریم در این اثر تغییر کاربری پلاک‌های اطراف و وابسته به باغ است.
محبوبه اشرف‌زاده به عوامل دیگر نظیر عدم تملک پلاک‌های بلافصل باغ، عدم تخصص کافی در مورد حریم آثار تاریخی و عدم هماهنگی ارگان‌های مرتبط با میراث فرهنگی مثل شهرداری نیز اشاره کرده و می‌افزاید: تعیین حریم کار بسیار حساس و دقیقی است که نیاز به علم معماری شهرسازی و آشنایی با قوانین حقوقی دارد؛ چراکه جابه‌جایی کلمات و عدم ذکر موارد حساس ضمن ایجاد دردسرهایی برای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، خود می‌تواند عامل تخریب اثر تاریخی شود.

همه بافت‌های تاریخی یزد باید تعیین حریم شوند
مدیرعامل صندوق توسعه و احیای میراث فرهنگی نیز با تأکید بر اینکه یزد به عنوان شهر میراث جهانی مجموعه‌ای از آثار تاریخی ارزشمند را داراست، تصریح می‌کند: در عرصه جهانی، حریم درجه‌بندی شده و بافت‌های تاریخی مجاور یزد باید با هم حفاظت شوند.
هادی میرزایی ادامه می‌دهد: صرفاً نباید حفاظت را محدود به عرصه جهانی کنیم هر چند حفاظت از این بخش یزد بسیار اهمیت دارد بلکه باید در ضوابط مورد نظر تمام بافت‌های تاریخی یزد را مانند عرصه جهانی حفاظت کنیم؛ چرا که یزد اگر امروز یزد شده به واسطه حیات اجتماعی بافت‌های متعدد تاریخی به خصوص بافت جهانی است.
وی با اشاره به تفاهم‌نامه صندوق توسعه و احیا با متولیان استان یزد به خصوص استاندار یزد خاطرنشان می‌کند: حفاظت در قالب برنامه‌های کوتاه‌مدت، بلندمدت و میان‌مدت در دستور کار و ضوابط آن در دست تدوین است و در این خصوص تمام تلاشمان را به کار خواهیم بست.

نیاز متوسط ۵ میلیاردی برای تعیین حریم هر بنای تاریخی
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد نیز در این باره اظهار می‌کند: ۱۱ اثر تاریخی ثبت میراث جهانی در استان یزد وجود دارد که حریم بافت تاریخی همراه با پرونده ثبت جهانی، ثبت شده و عملیات تعیین حریم مابقی بناها هم یک سالی است که به صورت منظری و حفاظتی شروع شده است.
عبدالمجید شاکری شمسی می‌افزاید: هر بنای تاریخی به طور متوسط بسته به وسعت بنا به ۵میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد و این در حالی است که تعیین حریم برای تعیین ضوابط و محدوده بناهای جهانی اهمیت بسیاری دارد.
وی با بیان اینکه در تهیه طرح حریم بناهای تاریخی ضابطه و محدوده مشخص می‌شود، ادامه می‌دهد: به این ترتیب برای مثال مشخص می‌شود شعاع چند متری این‌ها ضوابط ساخت و ساز از جمله نماها، ارتفاع و کاربری‌ها چگونه باید باشد و در صورت نیاز پلاک‌های مورد نظر برای تملک نیز مشخص می‌شوند که برای خرید این املاک اعتبار مجزایی باید در نظر گرفته شود.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد تأکید می‌کند: باغ پهلوان‌پور و قنات زارچ به دلیل اینکه پلاک‌ها سنددار و شخصی‌سازی شدند بسیار در معرض تجاوز به حریم هستند.

مداخله در آثار تاریخی یزد تبعات ملی دارد 
وی خاطرنشان می‌کند: اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این محل مأمور محافظت گذاشته اما باید برای تعیین و حفظ حریم، اعتبار مورد نیاز تأمین شود.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد ادامه می‌دهد: ساخت‌وساز، وجود پهنه‌های زراعی در بعضی مناطق شهر، زمین‌های با مالکیت خصوصی و قیمت‌های بالا با کاربری تجاری که درخواست تراکم و ارتفاع خارج از ضوابط حریم دارند و همچنین کمبود اعتبار، مهم‌ترین چالش‌های استان یزد برای تعیین عرصه و حریم است. 
شاکری شمسی با اشاره به اینکه وزارت میراث فرهنگی باید به این مسئله توجه جدی داشته باشد، تصریح می‌کند: با توجه به وضعیت ویژه شهر و استان یزد در تعدد میراث فرهنگی ثبت شده در فهرست جهانی، هر گونه اقدام و مداخله در بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی استان به طور ناخودآگاه دارای بعد ملی و فرااستانی است.

خبرنگار: رضا طلبی