استخدام کلمات علیه روح جملات

استخدام کلمات علیه روح جملات

محسن فاطمی‌نژاد  


بدون شک تیتر‌ها و مواضع مخابره شده از صحبت‌های دوشنبه شب رئیس‌جمهور در نشست با مدیران ارشد رسانه‌های آمریکایی، از پربسامدترین موضوعات خبری در فضای رسانه‌ای طی ساعات گذشته بود. قصه از آن‌جایی شروع شد که «بلومبرگ» به نقل از مسعود پزشکیان، تیتر «آمادگی ایران برای تنش زدایی با اسرائیل» را زد و البته کانال منتسب به رسانه رئیس جمهور نیز اول از همه آن را در صفحه مجازی‌اش ترجمه و منتشر کرد.
انتشار این تیتر و در ادامه‌اش متن ترجمه شده سخنان پزشکیان به نقل از بلومبرگ با این مضمون که « ما آماده‌ایم تمام سلاح‌های خود را کنار بگذاریم، به شرطی که اسرائیل نیز آماده چنین کاری باشد» آن هم در بحبوحه حمله جنون‌آمیز رژیم صهیونیستی به لبنان و در حالی که تا شروع همین نشست، اخبار حمله به غیرنظامیان در ابعادی گسترده در حال مخابره بود، انتظار می‌رفت حاشیه‌ساز باشد و راه را بر هر برداشت و نگاه خوش‌بینانه‌ای از این صحبت‌ها سد کند. شاید اگر این صحبت‌ها همزمان با حمله به لبنان ایراد نشده بود، می‌شد راهی برای تفسیر و توجیه آن پیدا کرد و به تیم رسانه‌ای نزدیک به رئیس جمهور مهلت داد موضعی دقیق‌تر از رئیس جمهور را در تکمله این صحبت‌ها طلب کرده و در اختیار رسانه‌ها و افکار عمومی بگذارد.
هر چند رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، تیتر بلومبرگ درباره موضع رئیس‌جمهور را شیطنت‌آمیز توصیف و وزیرامورخارجه نیز اعلام آمادگی ایران برای کاهش تنش با اسرائیل را به شدت تکذیب کرد ولی انتشار صوت صحبت‌های رئیس جمهور در این نشست سبب شد حواشی در این باره وارد مرحله جدیدی شود. انتشار این فایل صوتی سبب شد خبرگزاری‌هایی که تا پیش از این تکذیبیه تیم اطلاع‌رسانی دولت را منتشر کرده بودند، این‌گونه تیتر بزنند. «اظهارات حاشیه‌ساز پزشکیان با انتشار یک فایل صوتی تأیید شد».
معنای این حرف هر چند تأیید حاشیه‌ساز شدن این اظهارات بود، ولی گوش دادن به این فایل صوتی و در نظر گرفتن سابقه رفتاری و گفتاری رئیس جمهور سبب می‌شد نتوان چند ملاحظه را در این خصوص از نظر دور کرد.
نخستین نکته با در نظر داشتن سابقه‌ای که از شیوه گفتاری و رفتاری مسعود پزشکیان از زمان ثبت‌نام در انتخابات تا به امروز و در کسوت رئیس جمهور در نظر داریم، این است که با پروتکل‌ها و سبک و سیاق رسمی سیاستمداران معمول میانه خوبی ندارد. او نه فقط در زبان بدن بلکه در لحن گفتاری‌اش نیز سعی دارد مفاهیم ذهنی‌اش را با تکیه بر گفتاری غیررسمی و شیوه‌ای همدلانه پیش ببرد، ولی اشکال کار اینجاست که این فرمول 
همه جا جواب نمی‌دهد و چه بسا نتیجه‌ای عکس به بار آورد. در واقع گفتار مسعود پزشکیان تا به اینجا بیش از آنکه رنگ و بوی گفت وگوی رسمی به خود بگیرد، چیزی در مایه‌های «گپ زدن» است. اگر به شعار «وفاق» و تکیه کلام«دعوا نکنیم» رئیس جمهور نیز دقت کنیم، تعبیر گپ زدن، که از آن به سخن ملایم و بیان مألوف یاد می‌شود، بیشتر می‌آید.
در معنا کردن «گپ زدن» شخصیت‌هایی چون «ملکیان» گفته‌اند مکالمه‌ای «سرسری و بدون دقت، پیوسته و بی‌وقفه است و با سرعت نامتناسب انجام می‌یابد». توجه به سرعت گفتار رئیس جمهور در همین نشست در حالی که با پرسشی چالشی و حساسیت برانگیز روبه‌رو شده به خوبی نشان می‌دهد که می‌بایست در پاسخ دادن به چنین پرسشی، با تأمل‌تر عمل کرد و حتی سرعت گفتار را پایین آورد تا بتوان فرایند انتخاب کلمات و چینش جملات را با دقت بیشتری انجام داد. در همین فایل صوتی مشخص است رئیس جمهور بعضاً تلاش می‌کند جمله‌ای را که فکر می‌کند به خوبی مفهوم پردازی نکرده با جملات تکمیلی تصحیح کند؛ برای نمونه پزشکیان پس از گفتن این که: « ما آماده‌ایم تمام سلاح‌هایمان را کنار بگذاریم به شرط اینکه اسرائیل هم بگذارد کنار. یک سازمان بین‌المللی بیاید و امنیت را در منطقه تأمین کند» بلافاصله احساس می‌کند منظورش را خوب نرسانده و اضافه می‌کند: «اصلاً آن‌ها هم لازم نیست، ما خودمان امنیت خودمان را تأمین می‌کنیم ولی هیچ‌کس در مقابل کسی دیگر نیاید آن طرف را مسلح کند و به این طرف بگویند که تو حق نداری یک موشک هم بسازی».
در ادامه نکته قبلی یعنی مطالبه پیچیده‌تر فکر کردن و دیپلماتیک‌تر سخن گفتن باید از رئیس جمهور خواست در مرحله ارائه طرح و راه حل بین‌المللی همان شیوه‌ای را در پیش بگیرد که در معیت کارشناسان و مشاورانش در گفت‌و‌گو‌های کارشناسی زمان انتخابات انجام می‌داد. به تعبیر خودِ رئیس جمهور، کار را به کارشناس بسپارد و در زمینه‌های تخصصی از مشاوره‌های کارشناسی بیشتر بهره ببرد. دلیل این کار، بیش از همه به خاطر پیچیدگی‌هایی است که در نحوه مواجهه رسانه‌ای با مواضع یک رئیس جمهور در یک ساحت بین‌المللی نهفته است. یک نمونه از این پیچیدگی‌ها موضع رئیس جمهور در گفت وگو با سی. ان. ان
 بود که: « حزب‌الله به تنهایی توانایی مقابله با اسرائیل را ندارد». هر چند مراد رئیس جمهور به تعبیری تهدید به مداخله ایران در ماجرای لبنان به‌واسطه حمایت همه‌جانبه غرب از اسرائیل و ضرورت ایجاد موازنه بود، ولی نقل عین جملات رئیس جمهور سبب جنجال‌ها و حاشیه‌هایی در جهان عرب شد.
می‌توان‌امیدوار بود با در نظر گرفتن چنین ملاحظاتی، مواضع خوب رئیس جمهور در این سفر به حاشیه نرود، مثل این موضع که وقتی خبرنگار رویترز با زبان ترکی از رئیس جمهور درباره تهدید مداوم اسرائیل و‌اتهام این رژیم به جانی بودن پرسید، رئیس جمهور گفت: «نیستش؟» خبرنگار گفت: «من خبرنگارم» و رئیس جمهور زیرکانه گفت: « اگر خبرنگاری پس باید بدونی چند تا خبرنگار اونجا ترور شده!».

برچسب ها :
ارسال دیدگاه