علم‌آموزی، ضرورت مؤکد تعلیمات نبوی

دانشگاه علوم اسلامی رضوی محملی برای پیوند حوزه و دانشگاه است

علم‌آموزی، ضرورت مؤکد تعلیمات نبوی

دکتر محسن پیش‌آهنگ، رئیس روابط عمومی و امور بین‌الملل دانشگاه رضوی    


دین اسلام جامع‌ترین دینی است که خداوند متعال برای مخلوقاتش فرستاده و در آن نقشه راه انسان و رسیدن به کمال واقعی را برایش ترسیم کرده است.
خداوند متعال از روی محبتی که به مخلوقاتش و به‌مخصوص انسان‌ها دارد برای آن‌ها فرستادگان و پیامبرانی فرستاده تا به‌وسیله آن‌ها دین خود را برای بشر تبلیغ کرده و آن‌ها را برای یک زندگی اسلامی و الهی آموزش دهد. در میان تعالیم گرانبهای اسلامی یکی از بااهمیت‌ترین کارها که در قرآن و روایات تأکید بسیاری بر آن شده، تعلیم و تربیت و علم‌آموزی است. 
در چهار آیه از قرآن کریم آموزش علم و پرورش نفوس انسان‌ها از مهم‌ترین اهداف بعثت انبیا معرفی‌ شده است. این آیات عبارت‌اند از آیه 2 سوره جمعه که خداوند در آن فرموده است «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الامِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِين» یعنی اوست خدایی که میان قومی که خواندن و نوشتن نمی‌دانستند، پیغمبری بزرگوار از همان مردم برانگیخت که بر آنان آیات وحی خدا تلاوت می‌کند و آن‌ها را از لوث جهل و اخلاق زشت پاک می‌سازد و شریعت و احکام کتاب سماوی و حکمت الهی می‌آموزد، همانا پیش از این همه در ورطه جهالت و گمراهی آشکار بودند.
همچنین خداوند در آیه 164 سوره مبارک آل‌عمران فرموده است «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِين» به يقين خدا بر مؤمنان منت نهاد كه پيامبرى از خودشان در ميان آنان برانگيخت تا آيات خود را بر ايشان بخواند و پاكشان گرداند و كتاب و حكمت به آنان بياموزد، قطعاً پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند. همچنین در آیات 15 و 129 سوره بقره نیز خداوند در بیان اهمیت علم‌آموزی اشاراتی داشته و بیاناتی آورده است. 
افزون بر آن در روایات مختلفی از پیامبر اکرم(ص) و اهل‌بیت(ع) بر علم‌آموزی تأکید شده است. رسول اکرم(ص) در این مورد فرمود‌ه‌اند: «طلب العلم فریضه علی کلّ مسلمٍ». پیامبر(ص) به مسلمین توصیه می‌کرد به دنبال دانش بروید و در فراگیری دانش هیچ‌گونه محدودیت زمانی و مکانی نداشته و از ابتدای کودکی تا آخر عمر در پی آموختن باشید؛ «اُطلبوا العلم من المهد الی اللحد».
نقل‌شده روزی رسول اکرم(ص) وارد مسجد شدند. دو گروه از مردم را مشاهده کردند، گروهی مشغول عبادت و راز و نیاز با معبودشان بودند و گروه دیگر به تعلیم و تعلم و مذاکره علمی اشتغال داشتند. 
ایشان فرمود: «کلاهما علی خیر» هر دو کار خوبی می‌کنند؛ «و لکن بالتّعلیم اُرسلت» لکن من برای تعلیم به رسالت مبعوث شد‌ه‌ام و بعد داخل جمعیتی شدند که به مذاکره علمی مشغول بودند.

علم‌آموزی، بارزترین حرکت جنبش علمی امام باقر(ع) و امام صادق(ع)
علم‌آموزی در دوره‌های مختلف تاریخ جایگاه خودش را داشته و با پیشرفت‌های علمی مختلف نه تنها از اهمیت آن کاسته نشده بلکه ضرورت آن افزایش یافته است. از بارز‌ترین حرکات علمی در سیره معصومین(ع) جنبش علمی امام باقر(ع) و امام صادق(ع) است که به خاطر فرصتی بود که در اثر اختلافات بنی‌امیه و بنی‌عباس پیش‌آمده بود. این دو بزرگوار آزادی عمل بیشتری داشتند؛ ازاین‌رو، به تعلیم و تربیت شاگردان اقدام کردند، به‌طوری‌که در حوزه درسی امام صادق(ع) 4هزار شاگرد در علوم فقه، اصول، کلام، تفسیر، طب، شیمی و... پرورش یافتند.
در عصر کنونی بسیاری بر این باورند که با وجود فضاهای مجازی و اطلاعاتی که از آن‌ها بدست می‌آورند دیگر نیازی به علم‌آموزی نیست و با استفاده از این ابزارها معلومات مورد نیاز افراد حاصل می‌شود، در صورتی که به نظر می‌رسد در این زمان ضرورت علم‌آموزی و آموختن راه‌های کسب علوم از هر زمان دیگری مهم‌تر و ضروری‌تر است. آن هم در زمانه‌ای که مطالب مختلف، حق و ناحق و حقیقت و مجاز در هم آمیخته‌اند. 
در این میان دانشگاه‌ها و اساتید نقش مؤثری ایفا می‌کنند و به‌وضوح تأثیر فضاهای آموزشی و اساتید در خروجی‌های این مؤسسات معلوم و مشهود است.
دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیز به‌عنوان یک مرکز علمی که توانسته همزمان دروس دانشگاهی را در کنار دروس حوزوی تعلیم دهد، نقش مؤثری در تحقق این فریضه دینی یعنی علم‌آموزی داشته و با پشتوانه دانش‌آموختگان موفقی که تحویل جامعه اسلامی داده، خود را به‌عنوان یک مرکز موفق در راستای تحقق علم‌آموزی در میان جوامع مسلمان نشان داده است.

برچسب ها :
ارسال دیدگاه