مدیر مرکز مطالعات راهبردی بغداد در گفت‌وگو با قدس ضمن تأکید بر نقش غرب در اختلافات بین ایران و عربستان مطرح کرد
ضرر بزرگ ریاض از دشمنی با تهران
در دهه اخیر، روابط ایران و عربستان به شکل بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سابقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای تیره و در نهایت قطع شد؛ به نظر شما چرا روابط این دو کشور تا این حد تیره است؟اگرچه روابط جمهوری اسلامی و عربستان سعودی در روابط اقتصادی و خارجی در هیچ برهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای ابعاد کاملی به خود نگرفت و رویکردهای متفاوت سیاسی و عقیدتی یعنی سیاست دنباله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌روی سعودی از آمریکا و حاکمیت تفکر وهابی و سلفی این کشور همواره مانع از تشکیل روابط خوب میان دو طرف بوده است، اما فعالیت سفارتخانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دو کشور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانست بر امکان پیشبرد بیشتر روابط دوجانبه و ارتقای آن به سطح قابل قبول و دست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کم به دور از تنش کمک کند، ولی متأسفانه از یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سو کارشکنی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سعودی علیه ایران در مجامع بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی و از سوی دیگر فاجعه منا و در نهایت اقدام آل سعود در اعدام شیخ نمر باقر النمر، احساسات و خشم مردم ایران را برانگیخت و همه این تحولات منجر به تعطیلی سفارتخانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دو کشور و توقف فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دیپلماتیک و قطع روابط میان آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها شد.
به نظر شما روابط خوب یا بد ایران و عربستان چگونه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بر تحولات و مناسبات منطقه تأثیر بگذارد؟
اختلاف بین عربستان و ایران برای کشورهای منطقه بسیار مهم و نگران‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کننده است؛ زیرا عربستان سعودی با توجه به اینکه سرزمین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مقدس اسلامی اعم از بیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الله الحرام، مسجد پیامبر اعظم(ص) و بسیاری از آثار اسلامی دیگر را در خود جای داده، جایگاه ویژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای مسلمانان دارد و از طرف دیگر به دلیل اینکه بزرگ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین صادرکننده نفت در جهان محسوب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، از اهمیت جغرافیایی و اقتصادی بالایی برخوردار است. در طرف مقابل، جمهوری اسلامی نیز نخستین کشوری است که نظام آن در جهان، هویت اسلامی را در اداره کشور اعلام کرده و جایگاه قدرتمندی را نزد مسلمانان دارد و وجود برخی اماکن مذهبی و اسلامی در آن بر تقویت جایگاه و تأثیرگذاری آن افزوده است. علاوه براین، پیشرفت عظیم علمی، موقعیت ژئوپلتیک، قدرت مقابله با رژیم صهیونیستی، برتری اقتصادی، نظامی، علمی و عمق راهبردی آن به عنوان حامی محور مقاومت در منطقه، نقش آن در تحولات منطقه را بسیار پررنگ کرده است. از این رو اختلاف دو کشور، بر منطقه و به طور کلی بر جهان اسلام بازتاب دارد و این اختلافات، منطقه را در حالتی از تنش و بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ثباتی قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد و در مقابل از سرگیری و تقویت این روابط سبب ایجاد ثبات در منطقه به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ویژه در ابعاد امنیتی، مذهبی، سیاسی و اقتصادی خواهد شد و عراق راهی آسان برای حمایت از این روابط و توسعه آن خواهد بود؛ چراکه این هم به نفع عراق و هم همسو با منافع کشورهای عربی همسایه است.
در برهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از زمان، تنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها میان ایران و عربستان به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدت بالا گرفت و حتی به پدیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای موسوم به «جنگ نفتکش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها» منجر شد؛ به نظر شما بازنده این تنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و همچنین دیگر پرونده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اختلافی مانند سوریه، عراق، یمن، لبنان و...کدام یک از طرفین بوده است؟
تردیدی نیست آمریکا و رژیم صهیونیستی در بالا بردن سطح اختلافات بین ایران و عربستان نقش زیادی دارند؛ زیرا آمریکا معتقد است نزدیکی دو کشور موجب قدرت مسلمانان و کاهش حوزه بحران خواهد شد و همچنین موجب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود تا کشورهای منطقه بدون نیاز به سایر قدرت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی قادر به دفاع از خود باشند. آمریکا برای جلوگیری از صادرات نفت ایران و اعمال فشار اقتصادی بر آن، عربستان سعودی را وادار به همکاری در تولید بیشتر نفت و پایین آوردن بهای آن کرد و این تنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها تا سطحی پیش رفت که در برهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای جنگ نفتکش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را رقم زد. بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شک عربستان بیشترین زیان را از دشمنی با ایران متحمل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؛ زیرا ضعف عربستان، خود را در جنگ علیه یمن و میزان خسارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که این کشور متحمل شد آشکار کرده، همان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور که باوجود حمایت از تروریست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در سوریه، شکست خورد و به اهدافی که در نظر داشت به هیچ وجه نرسید. در عراق نیز 5 هزار بمب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذار انتحاری را به آنجا فرستاد که هزاران بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گناه را کشتند و بازارها و مؤسسات دولتی را به آتش کشیدند، اما از لحاظ سیاسی و تحقق اهداف ژئوپلتیک، بازنده بود. به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تازگی تنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در تمامی پرونده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با پذیرش مذاکره با جمهوری اسلامی از سوی عربستان کاهش یافته است؛ چراکه این کشور متوجه شد اولاً وارد جنگ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فرسایشی بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فایده شده که بودجه کشور را تمام کرده و ثانیاً نقش آن را در منطقه از جمله در شورای همکاری خلیج فارس تضعیف کرده است.
براساس آمارهای رسمی و غیررسمی عربستان سعودی به عنوان یکی از بزرگ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین واردکنندگان سلاح در جهان به شمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود؛ اما با این وجود نتوانسته در هیچ پرونده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای پیروز شود؛ به نظر شما علت این عجز چیست؟
رازها و اموری وجود دارد که توضیح آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها ممکن است دشوار باشد. عربستان سعودی اعلام کرده دارای 400هزار پرسنل نظامی است و این کشور بیشترین هزینه نظامی را داشته و دومین کشور در زمینه خرید تسلیحات است؛ اما هیچ‌گاه برای اثبات قدرت خود نه این نیروها و نه تسلیحات خریداری شده را نشان نداده است؛ به همین خاطر، این شبهه در بین بسیاری ایجاد شده که این تعداد از نیروهای مسلح مانند یک توهم است و معاملات تسلیحاتی صرفاً پولی است که فقط به شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آمریکایی پرداخت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؛ گواه بر این مدعا این است که آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در جنگ خود علیه یمن شکست خورده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند و به هیچ وجه شاهد ارتشی سازمان یافته و توانمند برای استفاده از تسلیحات مدرنی که خریداری کرده، نبوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم.
عربستان سعودی همواره ایران را به دخالت در امور دیگران متهم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، در حالی که خود با راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندازی جنگ علیه یمن در امور این کشور دخالت کرد؛ به نظر شما علت اتهام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زنی عربستان به ایران چیست و به واقع، چه کسی در امور دیگران دخالت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند؟
ایران منکر عمق راهبردی خود در منطقه به عنوان یک نیروی نظامی و ایدئولوژیک مبتنی بر روحیه مقاومت و آزادی نیست؛ روحیه و قدرتی که مدت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاست آمریکا، عربستان سعودی، کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی برای تضعیف یا نابودی آن در تلاش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند و با وجود این، تاکنون موفق به دستیابی به این هدف نشده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. تمام گروه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مقاومت در همکاری منسجم و فعال با ایران قرار دارند. حمایت ایران از محور مقاومت یا مشاوره نظامی به کشورهایی که با جنگ تروریستی روبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رو بوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند، دخالت در امور دیگر کشورها به شمار نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود؛ چراکه اولاً این حضور و مشاوره به درخواست دولت این کشورها بوده و ثانیاً تروریسم تهدیدی است که همه دنیا را تحت تأثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد و مقابله با آن ضروری است. این درحالی است که عربستان سعودی میلیاردها دلار برای گستر�� تروریسم در جهان از طریق ایدئولوژی وهابی پرداخته که سبب کشتار میلیون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نفر شده است و از طرف دیگر با آغاز جنگ مستقیم علیه ملت یمن آشکارا در امور این کشور دخالت کرد. اتهاماتی که عربستان به نیروهای مقاومت در منطقه وارد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و آن را مداخله در امور دیگر ملت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داند به نفع آمریکا و رژیم صهیونیستی و ترس از نابودی حکومت خود است که به نماد تروریسم در جهان تبدیل شده است.
پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی شما از روند گفت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وگوها میان ایران و عربستان و موفقیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آمیز بودن آن چیست؟
مشترکاتی بین عربستان و ایران وجود دارد که با توجه به اسلامی بودن دو کشور و سابقه روابط خوب در این زمینه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را فعال کرد و همچنین دو کشور از قدرت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی هستند و امکان همکاری در این زمینه وجود دارد. همان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گونه که عربستان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داند در صورت خروج آمریکا از منطقه باید امنیت خود را حفظ کند و ایران یک نیروی نظامی با توانمندی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بالا دارد که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند امنیت منطقه را حفظ کند.
دو کشور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند در بسیاری از زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با یکدیگر هماهنگ باشند و شرایط عینی را برای حل بسیاری از مشکلات سیاسی و امنیتی منطقه فراهم کنند؛ اما عربستان با وجود این بستر مناسب همچنان نگران صدور تصمیم صریح در مورد بازگشت و ازسرگیری رابطه خود با جمهوری اسلامی است و دلیل این امر نیز به تأثیرگذاری آمریکا و رژیم صهیونیستی بر تصمیم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری عربستان برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد و همچنین، این کشور هنوز روی احتمال شکست مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای و تداوم فشارهای اقتصادی بر ایران امید بسته است.
در آستانه آغاز مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای وین، برخی کشورهای عربی از جمله عربستان خواهان حضور در این مذاکرات شدند؛ نظر شما در مورد این درخواست و دلایل آن چیست؟
کشورهای شورای همکاری خلیج فارس حق شرکت در مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای ایران را ندارند؛ زیرا این کشورها یک طرفی از آن نیستند و حتی اعضای دائم شورای امنیت نیز حق چنین مشارکت دادنی را ندارند؛ آلمان هم به این دلیل در مذاکرات حضور دارد که یک قدرت سیاسی و اقتصادی با نفوذ بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی است و نظر خود را در مورد مسائل بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی دارد، اما کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی و امارات، چه از نزدیک و چه از دور به این پرونده هیچ ارتباطی ندارند.
ارسال دیدگاه
