سال آینده فیش‌های حقوق بالا کسورات کمتری دارند
عقب‌گرد مالیاتی به‌نفع نجومی‌بگیران
کاهش نرخ مالیات پلکانی حقوق در درآمدهای بالا، یکی از مسائل و انتقادهایی است که نسبت به لایحه بودجه1401 در حوزه مالیاتی مطرح است.
دولت تلاش دارد با افزایش ناچیز یا عدم‌تغییر در میزان دریافتی صاحبان حقوق نجومی، از یک‌سو هزینه‌های خود را کاهش داده و بودجه را تأمین سازد و از سوی دیگر بتواند فاصله حقوقی افراد جامعه و تبعات ناشی از آن را کمتر کند، اما این در حالی است که بررسی بخش مالیاتی لایحه بودجه1401 نشان می‌دهد نرخ‌ها و تعداد پلکان مالیات بر حقوق نجومی، نسبت به امسال کاهش 30درصدی پیدا کرده است. این مسئله عملاً موجب شده تا تخفیف قابل‌توجه مالیاتی را برای حقوق بالا در سال آینده شاهد باشیم، بدین ترتیب در چنین شرایطی نه‌تنها درآمدزایی دولت محقق نمی‌شود بلکه دستیابی به اهداف باز توزیعی مالیات‌ستانی و کاهش فاصله طبقاتی نیز ناکام می‌ماند. در همین زمینه محمد امینی‌رعیا، تحلیلگر اقتصادی در توییتی درباره این مسئله نوشت: «مثلاً ادعا می‌کند حقوق نجومی را کمتر افزایش دادیم، اما همزمان مالیاتش را طوری کم می‌کند که این اقدام خنثی شود! یعنی اگر کسی امسال ۳۵میلیون حقوق می‌گیرد باید ۷میلیون مالیات بدهد، اما براساس لایحه بودجه۱۴۰۱ مالیات این فرد با همین حقوق در سال بعد ۵میلیون می‌شود!».
کاهش شدید تعداد پلکان‌ها و نرخ مالیات برای سال آینده
از سوی دیگر علی ملک‌زاده، پژوهشگر حوزه مالیات نیز در گفت‌وگو با قدس اظهار کرد:
در لایحه بودجه سال1401، میزان مالیات بر درآمد که شامل حقوق، مشاغل و مستغلات و دیگر مالیات‌های متفرقه است، حدود 84هزار میلیارد تومان برآورد شده این در حالی است که در قانون بودجه امسال میزان 54هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی از ناحیه پایه مالیات بر درآمد پیش‌بینی شد که این رقم رشد 55درصدی در سال1401 داشته است. بخش مهمی از مالیات بر درآمد، مالیات حقوق است که رقم آن برای سال1400 حدود 32هزار میلیارد تومان بوده و برای سال آینده نیز 48هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که رشد 47درصدی خواهد داشت.
ملک‌زاده ادامه داد: بااین‌حال، مسئله مهم در مالیات حقوق سال1401 این است که نرخ پلکانی مالیات حقوق کاهش پیدا کرده، به‌طوری که این میزان نسبت به سال‌های گذشته که رقم پلکانی مالیات بیشتر و نرخ‌ها بالاتر بود، کاهش شدیدی داشته است. بدین ترتیب، نرخ مالیاتی و تعداد پلکان‌های حقوقی که برای سال آینده پیش‌بینی شده، به این صورت است که درآمدهای ماهیانه کمتر از 5میلیون تومان معاف از مالیات هستند. همچنین حقوق بین 5 تا 10میلیون تومان مشمول مالیات 10درصدی، حقوق 10 تا 20میلیون تومان نرخ مالیات 15درصدی و حقوق بالاتر از 20میلیون تومان نیز نرخ مالیات 20درصد خواهد بود.
مدیر گروه مالیات اندیشکده اقتصاد مقاومتی افزود: این آمار و ارقام در حالی است که سال گذشته هم پلکان‌ها بیشتر بود و هم حقوق بالای 32میلیون تومان مشمول مالیات 35درصدی می‌شدند. برای مثال، فرض کنیم شخصی در سال1400، 35میلیون تومان حقوق می‌گیرد بنابراین باید حدود 7میلیون و 150هزار تومان مالیات بپردازد، اما اگر در نظر بگیریم حقوق وی افزایشی نداشته باشد، با توجه به نرخ‌هایی که در لایحه بودجه1401 آمده است، این فرد باید فقط 5میلیون تومان مالیات پرداخت کند و عملاً 2میلیون و 150هزار تومان کاهش پرداخت مالیاتی خواهد داشت. قاعدتاً این اتفاق نشان می‌دهد گرچه در بخش افزایش حقوق، دستمزدها افزایش آنچنانی نداشته اما در مقابل مالیات کاهش یافته است.
کاهش نرخ مالیاتی حقوق‌های بالا موجب گسترش شکاف طبقاتی است
وی تصریح کرد: با این اقدام قطعاً آن اهدافی که برای کاهش کسری بودجه و تحقق منابع آن مدنظر است، دچار چالش خواهد شد. درواقع با کاهش مالیاتی که دولت انجام داده، عملاً افزایش حداقلی حقوق خنثی می‌شود. طبیعتاً کاهش نرخ مالیاتی حقوق‌های بالا موجب گسترش شکاف طبقاتی می‌شود. بدین ترتیب افرادی که حقوق پایین می‌گیرند، میزان مالیات پرداختی تفاوت چندانی به حالشان ندارد، اما کسانی که حقوق بالا می‌گیرند کاهش جدی در میزان مالیات خواهند داشت. همچنین این موضوع موجب می‌شود امکان تحقق درآمدهای مالیاتی کمتر شده و کشور با کسری بودجه مواجه شود. در چنین شرایطی وقتی دولت دچار کسری بودجه شود بی‌تردید تورم نیز روی می‌دهد که فشار و تبعات منفی همین موضوع به اقشار کم‌درآمد و ضعیف بیشتر است تا صاحبان درآمدهای بالاتر؛ بنابراین دولت یا نمایندگان برای اصلاح نرخ مالیات حقوق باید چاره‌ای بیندیشند.
ملک‌زاده معتقد است: در حال حاضر در کشورهای پیشرو نظام مالیاتی، آخرین نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی یا همان مالیات حقوق، حدود 40درصد است. حتی در برخی کشورها در برهه‌هایی که اقتصادهایشان دچار مشکل شده، این نرخ تا 90درصد هم افزایش یافته است. برای مثال، اقتصاد آمریکا در یک دوره 20ساله از سال‌های 1944 تا 1963، نرخ پلکانی مالیات بر درآمد 91درصدی را تجربه کرده است. بدین ترتیب کسی که درآمد خیلی بالایی در این سقف درآمدی داشته، تقریباً تمام مازاد آن را به عنوان مالیات به دولت پرداخته است؛ بنابراین قطعاً باید سیاست‌ها و اقدام‌هایی را نسبت به افرادی که از این شرایط سود می‌برند، در نظر گرفت.
کاهش شدید تعداد پلکان‌ها و نرخ مالیات برای سال آینده
از سوی دیگر علی ملک‌زاده، پژوهشگر حوزه مالیات نیز در گفت‌وگو با قدس اظهار کرد:
در لایحه بودجه سال1401، میزان مالیات بر درآمد که شامل حقوق، مشاغل و مستغلات و دیگر مالیات‌های متفرقه است، حدود 84هزار میلیارد تومان برآورد شده این در حالی است که در قانون بودجه امسال میزان 54هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی از ناحیه پایه مالیات بر درآمد پیش‌بینی شد که این رقم رشد 55درصدی در سال1401 داشته است. بخش مهمی از مالیات بر درآمد، مالیات حقوق است که رقم آن برای سال1400 حدود 32هزار میلیارد تومان بوده و برای سال آینده نیز 48هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که رشد 47درصدی خواهد داشت.
ملک‌زاده ادامه داد: بااین‌حال، مسئله مهم در مالیات حقوق سال1401 این است که نرخ پلکانی مالیات حقوق کاهش پیدا کرده، به‌طوری که این میزان نسبت به سال‌های گذشته که رقم پلکانی مالیات بیشتر و نرخ‌ها بالاتر بود، کاهش شدیدی داشته است. بدین ترتیب، نرخ مالیاتی و تعداد پلکان‌های حقوقی که برای سال آینده پیش‌بینی شده، به این صورت است که درآمدهای ماهیانه کمتر از 5میلیون تومان معاف از مالیات هستند. همچنین حقوق بین 5 تا 10میلیون تومان مشمول مالیات 10درصدی، حقوق 10 تا 20میلیون تومان نرخ مالیات 15درصدی و حقوق بالاتر از 20میلیون تومان نیز نرخ مالیات 20درصد خواهد بود.
مدیر گروه مالیات اندیشکده اقتصاد مقاومتی افزود: این آمار و ارقام در حالی است که سال گذشته هم پلکان‌ها بیشتر بود و هم حقوق بالای 32میلیون تومان مشمول مالیات 35درصدی می‌شدند. برای مثال، فرض کنیم شخصی در سال1400، 35میلیون تومان حقوق می‌گیرد بنابراین باید حدود 7میلیون و 150هزار تومان مالیات بپردازد، اما اگر در نظر بگیریم حقوق وی افزایشی نداشته باشد، با توجه به نرخ‌هایی که در لایحه بودجه1401 آمده است، این فرد باید فقط 5میلیون تومان مالیات پرداخت کند و عملاً 2میلیون و 150هزار تومان کاهش پرداخت مالیاتی خواهد داشت. قاعدتاً این اتفاق نشان می‌دهد گرچه در بخش افزایش حقوق، دستمزدها افزایش آنچنانی نداشته اما در مقابل مالیات کاهش یافته است.
کاهش نرخ مالیاتی حقوق‌های بالا موجب گسترش شکاف طبقاتی است
وی تصریح کرد: با این اقدام قطعاً آن اهدافی که برای کاهش کسری بودجه و تحقق منابع آن مدنظر است، دچار چالش خواهد شد. درواقع با کاهش مالیاتی که دولت انجام داده، عملاً افزایش حداقلی حقوق خنثی می‌شود. طبیعتاً کاهش نرخ مالیاتی حقوق‌های بالا موجب گسترش شکاف طبقاتی می‌شود. بدین ترتیب افرادی که حقوق پایین می‌گیرند، میزان مالیات پرداختی تفاوت چندانی به حالشان ندارد، اما کسانی که حقوق بالا می‌گیرند کاهش جدی در میزان مالیات خواهند داشت. همچنین این موضوع موجب می‌شود امکان تحقق درآمدهای مالیاتی کمتر شده و کشور با کسری بودجه مواجه شود. در چنین شرایطی وقتی دولت دچار کسری بودجه شود بی‌تردید تورم نیز روی می‌دهد که فشار و تبعات منفی همین موضوع به اقشار کم‌درآمد و ضعیف بیشتر است تا صاحبان درآمدهای بالاتر؛ بنابراین دولت یا نمایندگان برای اصلاح نرخ مالیات حقوق باید چاره‌ای بیندیشند.
ملک‌زاده معتقد است: در حال حاضر در کشورهای پیشرو نظام مالیاتی، آخرین نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی یا همان مالیات حقوق، حدود 40درصد است. حتی در برخی کشورها در برهه‌هایی که اقتصادهایشان دچار مشکل شده، این نرخ تا 90درصد هم افزایش یافته است. برای مثال، اقتصاد آمریکا در یک دوره 20ساله از سال‌های 1944 تا 1963، نرخ پلکانی مالیات بر درآمد 91درصدی را تجربه کرده است. بدین ترتیب کسی که درآمد خیلی بالایی در این سقف درآمدی داشته، تقریباً تمام مازاد آن را به عنوان مالیات به دولت پرداخته است؛ بنابراین قطعاً باید سیاست‌ها و اقدام‌هایی را نسبت به افرادی که از این شرایط سود می‌برند، در نظر گرفت.