بازخوانی تجربه اقتصادی روسیه در تقابل اقتصادی با غرب
راز افزایش ارزش روبل
پس از آنکه روسیه تصمیم به جنگ علیه اوکراین گرفت بسیاری از کارشناسان تخمین زدند ارز روسیه سقوط جدی خواهد داشت اما در کمال ناباوری شاهد بودیم باوجود تحریمهای شدید آمریکا علیه روسیه، پس از کاهش مقطعی، روبل توانست ارزش خود را دوباره بدست آورد.
برای بررسی علت این مسئله و بررسی راهبردهای انجام شده توسط روسیه و عوامل موفقیت این کشور در ارتقای جایگاه روبل، به سراغ خانم زهرا خدابین، کارشناس ارشد مسائل روسیه و فعال اقتصادی رفتهایم. آنچه در ادامه میآید مشروح گفتوگوی ما با او است.
با وجود بحرانهای اقتصادی ناشی از جنگ روسیه علیه اوکراین، در کمال تعجب شاهد بودیم ارزش روبل در برابر دلار تقویت شده و به بهترین ارز در مقابل دلار تبدیل شد. این مسئله را چطور تحلیل میکنید؟
پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، تحریمهای اقتصادی جدیدی نیز علیه اقتصاد روسیه توسط آمریکا، اتحادیه اروپا و انگلیس اعمال شد. در حال حاضر حدود سه ماه است که این تحریمها اعمال میشود و دامنه فشار تحریمها بر فدراسیون روسیه بیسابقه است. در مجموع حدود 7هزارو500 تحریم اعمال شده و میتوان بیان کرد این حداکثر تعداد محدودیتهایی است که تاکنون توسط ایالات متحده اعمال شده است. در پی این تحریمها، نرخ مبادله روبل و سهام شرکتهای روسی کاهش یافت و محدودیتهایی در معاملات مالی ظاهر شد. شرکتهای خارجی کار در روسیه را متوقف کرده و تأسیسات تولید خود را بستند.
از مهمترین تأثیرات تحریم که هم برای اقتصاد روسیه و هم برای مردم دارای اهمیت بود، سقوط روبل روسیه است. در 11 مارس، هر دلار 118 روبل شد و برخی از کارشناسان نرخ تقریباً 200 روبل در هر دلار را پیشبینی کردند. اما پس از مدتی با کمال تعجب این واحد پولی بهسرعت شروع به بازپسگیری موقعیتهای از دست رفته کرد. تا اول آوریل، روبل به 83 در هر دلار افزایش یافت و تا 11 می، 11 درصد قویتر از ابتدای سال، یعنی پیش از جنگ با اوکراین و تحریمها بود. این به بلومبرگ اجازه داد روبل را به عنوان «بهترین ارز در بین ارزهای جهانی از نظر تقویت در برابر دلار» معرفی کند.
جمعه هفته گذشته، بازار ارز بورس مسکو با تقویت روبل آغاز شد. در همان ساعت اول معاملات، روبل بیش از 2/5 درصد در برابر دلار تقویت شد. هفته گذشته، اوج دوره مالیاتی بود و زمانی که مشاغل بهدولت مالیات میپردازند، صادرکنندگان بهطور سنتی فروش درآمدهای ارزی را افزایش میدهند. همچنین بر اساس گزارشهای رسانهها و کارشناسان روسی، شرکتهای گاز غربی به افتتاح حساب در گازپروم بانک برای پرداخت هزینه گاز روسیه ادامه میدهند. بنابراین، حضور دلار و یورو ناشی از منابع گاز در کشور ادامه خواهد داشت. قیمت لحظهای گاز که در روزهای اخیر روند کاهشی داشته و حال به مرز 900دلار در هر هزار مترمکعب رسیده نیز از رفع خطرات توقف عرضه گاز روسیه به اروپا خبر میدهد. بانک مرکزی نیز مجموعهای از اقدامات را با هدف حفظ نرخ پول ملی آغاز کرد. در واقع، باتوجه به شرایط، مردم فدراسیون روسیه به دلار و یورو نیاز نداشتند. شرکتهای بزرگ مجبور به واگذاری 80 درصد درآمد ارزی شدند و نرخ سود به 20 درصد افزایش یافت.
به نظرشما مهمترین مسئلهای که نقش کلیدی را در ارتقای ارزش روبل ایفا کرد کدام عامل بود؟
اما این تجارت کالا بود که در این برهه نقش کلیدی ایفا میکرد، زیرا بسیاری از خدمات مانند گردشگری، سفر هوایی و خریدهای خارجی و... دیگر فعال نبودند و در این شرایط با کاهش تقاضای ارز مواجه میشویم و این محدودیتها موجب تقویت روبل نیز میشود. در حال حاضر خرید چیزی از خارج در روسیه آسان نیست. بر اساس برآوردهای بانک جهانی، برای مثال واردات روسیه در سال 2022 حدود 35درصد کاهش خواهد یافت.
براساس آخرین الزامات کرملین، تبادلات باید به روبل انجام شود و در نتیجه مشخص میشود تقریباً هیچ تقاضایی برای ارز وجود ندارد، اما از آنطرف عرضه وجود دارد. شرکتهای غربی بهتدریج صادرات به روسیه را کاهش میدهند و عرضه کاهش مییابد. روسیه دیگر نمیتواند روبل را به دلار تبدیل کند و نگهداری پول به دلار هم برای دولت و هم برای تجار امن نیست.
خبرنگار: زینب اصغریان