«محمدبن منور» مؤلف میراث ادبی زبان فارسی
محمد بن منور بن ابوسعيد بن ابوطاهر بن ابوسعيد ابوالخير، از اعقاب عارف مشهور، ابوسعيد ابوالخير و از فارسی‌نویسان بزرگ و نامدار قرن ششم بوده است.
وی مؤلف کتاب معروف «اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید» است. چنان که از نام کتاب برمی‌آید، محمدبن منور آن را درباره احوال و اخبار، اقوال و کرامات جد خویش نوشته است. البته این کتاب، تنها زندگی‌نامه ابوسعید نیست، بلکه یکی از برجسته‌ترین منابع تاریخ عرفان ایران و از مهم‌ترین اسناد تاریخ اجتماعی کشور، در یکی از مهم‌ترین ادوار تاریخ ایران به شمار می‌آید.
اطلاعات تاریخی و اجتماعی که از خلال این کتاب بدست می‌آید، در هیچ‌یک از کتب رسمی تاریخ دیده نمی‌شود. وصف دین و مذهب و طرز زندگی مردم و مسائل زندگی شهری و روستایی تاریخ ایران را در کمتر کتابی به این دقت و تفصیل می‌توان مشاهده کرد.
محمدبن منور، بیشتر از 20 سال پس از واقعه غزان (حدود سال ۵۷۰ قمری) و کشتار و ویرانی‌های آن وحشیان در خطه خراسان و کشتاری که در میهنه کرده بودند، آنچه را که تا آن روزگار از شیوخ و پیران خاندان و مریدان شیخ ابوسعید و اطرافیان خود درباره شیخ گرد آورده بود، به هم پیوست و کتاب خود را از مجموعه آن اطلاعات تألیف کرد.
اسرارالتوحید ازجمله شاهکارهای انکارناپذیر نثر پارسی است. روانی انشا و انسجام و استحکام عبارات، رعایت تمام موازین فصاحت و بلاغت در این کتاب به حد اعلای خود رسیده است و با آنکه کتاب در اواخر قرن ششم یعنی در دوره استیلای سبک مصنوع، نگارش یافته، اثری از آثار تصنع، جز در مقدمه آن مشهود نیست. کلمات و ترکیبات عربی، مگر در مقدمه کتاب، بسیار کم و از مقوله کلمات و ترکیبات رایج در زبان فارسی است.
این کتاب به لحاظ ارزش هنری و مهارت نویسنده در شیوه‌های گوناگون بیان و شیوه داستان‌پردازی و انتخاب کلمات، در صدر میراث ادبی زبان فارسی قرار دارد.
وی مؤلف کتاب معروف «اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید» است. چنان که از نام کتاب برمی‌آید، محمدبن منور آن را درباره احوال و اخبار، اقوال و کرامات جد خویش نوشته است. البته این کتاب، تنها زندگی‌نامه ابوسعید نیست، بلکه یکی از برجسته‌ترین منابع تاریخ عرفان ایران و از مهم‌ترین اسناد تاریخ اجتماعی کشور، در یکی از مهم‌ترین ادوار تاریخ ایران به شمار می‌آید.
اطلاعات تاریخی و اجتماعی که از خلال این کتاب بدست می‌آید، در هیچ‌یک از کتب رسمی تاریخ دیده نمی‌شود. وصف دین و مذهب و طرز زندگی مردم و مسائل زندگی شهری و روستایی تاریخ ایران را در کمتر کتابی به این دقت و تفصیل می‌توان مشاهده کرد.
محمدبن منور، بیشتر از 20 سال پس از واقعه غزان (حدود سال ۵۷۰ قمری) و کشتار و ویرانی‌های آن وحشیان در خطه خراسان و کشتاری که در میهنه کرده بودند، آنچه را که تا آن روزگار از شیوخ و پیران خاندان و مریدان شیخ ابوسعید و اطرافیان خود درباره شیخ گرد آورده بود، به هم پیوست و کتاب خود را از مجموعه آن اطلاعات تألیف کرد.
اسرارالتوحید ازجمله شاهکارهای انکارناپذیر نثر پارسی است. روانی انشا و انسجام و استحکام عبارات، رعایت تمام موازین فصاحت و بلاغت در این کتاب به حد اعلای خود رسیده است و با آنکه کتاب در اواخر قرن ششم یعنی در دوره استیلای سبک مصنوع، نگارش یافته، اثری از آثار تصنع، جز در مقدمه آن مشهود نیست. کلمات و ترکیبات عربی، مگر در مقدمه کتاب، بسیار کم و از مقوله کلمات و ترکیبات رایج در زبان فارسی است.
این کتاب به لحاظ ارزش هنری و مهارت نویسنده در شیوه‌های گوناگون بیان و شیوه داستان‌پردازی و انتخاب کلمات، در صدر میراث ادبی زبان فارسی قرار دارد.