متغیر سوریه در ادراک امارات و ترکیه
رسانههای ترکیهای اعلام کردند رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به دنبال گشودن صفحهای جدید از روابط با امارات متحده عربی است. روابط ترکیه و امارات از این نظر اهمیت دارد که این دو کشور در صحنههای مختلفی علیه یکدیگر نقشه کشیدهاند. برای مدتها لیبی در قاره آفریقا به صحنه درگیریهای جدی اردوغان و بنزاید تبدیل شده بود و هر کدام با یارگیری از گروهی، نفوذی را برای خود دست و پا کرده بودند.
حال با توجه به سفر مدتی پیش وزیر خارجه امارات به سوریه و تلاش این کشور برای عادیسازی روابط خود با دمشق، گویا حساسیت آنکارا هم برانگیخته شده است. در همین حال، امارات هم از فرصت استفاده کرده و به دنبال پیگیری بازی حساس خود در میان رقبای قدرتمندی همچون ایران و ترکیه در زمینهایی نظیر سوریه است. ابوظبی حتی بدش نمیآید از ظرفیتهای ترکیه در سوریه در راستای منافع خود استفاده کند. درباره رفتار امارات میتوان دو موضوع اصلی را مطرح کرد. استدلال نخست متوجه این نکته است که امارات به دنبال ایجاد فاصله میان سوریه و جمهوری اسلامی ايران است. امارات با نزدیک شدن به سوریه و فراهمکردن منابع مالی و امنیتی مورد نیاز دولت این کشور، در تلاش است وابستگی میان آن و ایران را کاهش دهد و از سوی دیگر، همچنان که بنزاید تأکید کرده بود سوریه را به جهان عرب بازگرداند. استدلال دیگر اینکه امارات اساساً به دنبال پیگیری رقابت خود با قطر و ترکیه و جریان اخوانی است. این رقابت برای امارات حتی نسبت به رقابت با ایران از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ زیرا حوزه نفوذ بالفعل ایران ابتدا در جهان شیعه است، در حالی که ترکیه و قطر به واسطه جریان اخوانی از ظرفیت گسترش نفوذ خود در جامعه اهل سنت برخوردار هستند؛ امری که به مراتب برای امارات خطری بزرگتر محسوب شده و میتواند نفوذ این کشور را در جهان عرب محدود سازد، به ویژه اینکه در حال حاضر امارات با اتحاد ترکیه و قطر در لیبی درگیر نبرد است. گرچه استدلال دوم از قوام بیشتری برخوردار است، اما با توجه به منافع ایران در سوریه و تضادهای آن با محور سعودی، در نظر گرفتن اهمیت سناریوی اول میتواند به پیشبرد بهتر اهداف ایران درباره سوریه کمک کند. از سوی دیگر، درک این نکته نیز ضروری است که با طبیعی شدن وضعیت دولت سوریه و عبور آن از بحران طولانی مدت خود، در نهايت این کشور به عنوان بخشی از جهان عرب به روابط خود با این جامعه بازخواهد گشت. در مورد آینده روابط میان سوریه و امارات باید به این نکته توجه کرد که سوریه درگیر چندین نیاز ضروری است. یکی از این نیازها ضرورت جذب سرمايهگذاری خارجی و کمکهای مالی است. با توجه به محدودیتهای مالی که در حال حاضر ایران درگیر آن است، امارات میتواند یک منبع مالی مناسب برای سوریه باشد. اهمیت این امر زمانی آشکار میشود که در نظر بگیریم آغاز دور جدید روابط دو کشور مبتنی بر روابط اقتصادی بوده است. از سوی دیگر همچنین با توجه به فشار قطر و ترکیه بر سوریه و رقابت این دو کشور با امارات، این کشور میتواند حامی مناسبی برای سوریه در جهان عرب باشد. از این رو، برآیند وضعیت دو کشور نشاندهنده احتمال افزایش روابط در آینده است؛ امری که میتواند تهدیدی برای نفوذ ایران در سوريه باشد.