printlogo


چرا اظهارات برجامی مقام روس مهم است؟
سیدمصطفی خوش چشم، تحلیلگر سیاسی

اظهارات وزیر امور خارجه روسیه در حاشیه نشست گروه ۲۰ در رم ایتالیا و تأیید موضع تهران در مورد برجام از نکاتی بود که مورد توجه تحلیلگران قرار گرفت. «سرگئی لاوروف» با بیان اینکه هرگونه تعدیل در شکل اصلی توافق هسته‌ای برای ایران غیرقابل قبول بوده و مسکو نیز این موضع را کاملاً تأیید می‌کند، اظهار داشته احیای این توافق به صورت اصلی و بدون وارد کردن هرگونه تغییری، تنها راه ممکن است. اما این سخنان مقام روس از چه جهاتی مهم است؟ واقعیت آن است باوجود اعلام تمایل جو بایدن برای بازگشت به توافق هسته ای ولی تحولات چند ماه اخیر نشان می‌دهد آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند یک ورژن و نوع به‌روزرسانی شده از برجام را به وجود آورند. در این راستا قرار است به جای برجام 2015 ، به برجام 2021 برسند تا برخی محدودیت‌های هسته ای و همچنین تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران را برگردانند. بامداد یکشنبه ۲۷ مهرماه تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت درست پنج سال پس ‌از پذیرش برجام و برپایه آنچه ایران و کشورهای بزرگ در قطعنامه ۲۲۳۱ توافق کرده بودند به پایان رسید، روندی که واشنگتن از این اتفاق چندان راضی نیست و به دنبال تمدید دوباره این پروسه است. همچنین در نظر دارند بندهای محدودیت‌دار در برجام را به تعویق انداخته و یا اینکه برای یک دوره دیگر تمدید کنند. 
این یعنی تغییر برجام بر اساس خواست و منافع غرب؛ یعنی به صورت حداکثری به دنبال امتیازگیری از ایران هستند. چیزی که مشخص به نظر می رسد، این است که کشورمان با این زیاده خواهی به‌شدت مخالف است. از دید دیپلمات‌های رئیسی و کل حاکمیت ما تاکنون امتیازات زیادی داده‌ایم و حال نوبت آن‌هاست، نه اینکه باز هم طلبکار شوند. دوم اینکه تغییرات احتمالی در توافق هسته‌ای به یک دور تسلسل منجر شده که انتهایی نخواهد داشت و سال‌ها به درازا کشیده شده و حتی ممکن است به قراردادی جدید بینجامد. بر اساس این واقعیت‌هاست که جمهوری اسلامی محکم روی حرف خود ایستاده و خواستار بازگشت همه طرف ها به اصل توافق انجام شده است، نه چیزی کمتر یا بیشتر. روسیه به عنوان شریک راهبردی تهران نیز به واقعیت نقش آمریکا در تخریب این توافق آگاه است و به خوبی می داند ادامه این زیاده خواهی جز بن بست بیشتر نخواهد بود. سخنان لاوروف نیز با آگاهی از همین واقعیت بیان شده است. روس‌ها پیشتر نیز چنین اظهاراتی داشتند و آن هم هنگامی بود که در حمایت از تهران اعلام کردند از آنچه که در 6 دور مذاکره وین تفاهمی حاصل نشده، طبق آنچه جمهوری اسلامی مطرح کرده، ما می توانیم از هر مرحله ای که مد نظر است، دوباره گفت و گو را آغاز کنیم. دولت رئیسی اعلام کرده اگرچه فرمت وین را در گفت‌و‌گوها در نظر دارد، اما حاضر نیست از ادامه این روند که در بن بست قراردارد، وارد مذاکره شود. آمریکا طبق معمول با این ایده مخالفت کرده، ولی آنچه برای ما مهم است منافع ملی و پرهیز از مذاکره برای مذاکره است. روسیه و چین هم که اکنون تنش‌های بیشتری با واشنگتن را تجربه کرده و از سوی دیگر با استقرار دولت جدید در تهران نشان داده اند خواستار ایجاد ارتباط راهبردی تری با جمهوری اسلامی هستند، با این موضع‌گیری‌ها تقابل بیشتری را با آمریکا به‌ویژه در موضوع برجام را کلید زده اند که قطعاً مانعی بزرگ بر سر زیاده خواهی‌های غرب خواهد بود .