سلسله جلسات «بازخوانی نظری هنر رضوی» آغاز شد
آیین و هنر در سنت شیعی
به همت مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، برگزاری سلسله جلسات «بازخوانی نظری هنر رضوی» در مکتب هنر رضوان مشهد آغاز شد.
نشست نخست این برنامه پژوهشی- هنری با موضوع «آیین و هنر در سنت شیعی» با حضور دکتر جبار رحمانی، عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در مکتب هنر رضوان برگزار شد.
رحمانی در این نشست با ذکر این پرسش‌ها که «معنای اثر هنری از کجا می‌آید؟»، «آیا معنای در خود اثر است یا در ذهن مخاطب اثر و یا از تعامل مخاطب با آن اثر هنری نشأت می‌گیرد؟»، گفت: یک اثر هنری به طور خاص از نمادهای هنری در یک فرایند تجربه معنا می‌یابد.
وی افزود: مخاطب آنچه را که در اجرای یک فرایند آیینی تجربه می‌کند، در خاطرش می‌ماند، بدین ترتیب آن اثر هنری برگرفته از آن آیین برایش معنا و مفهوم پیدا می‌کند. به طور مثال اثری هنری که برگرفته از پنجره فولاد است با توجه به تجربه آیینی پیشین مخاطب از لمس و زیارت آن، درک می‌شود یا وقتی گنبد حرم مطهر را می‌بینیم و حالت قدسی پیدا می‌کنیم؛ چون تجربه نسبت به این نماد در وجود ما درونی و نهادینه شده است.
این پژوهشگر بیان کرد: تجربه فرایندهای آیینی، خاطرات لازم برای بازخوانی یک نماد را به ما می‌دهد تا بتوانیم شبکه‌های معنایی پیوسته نسبت به آن نماد در ذهن جامعه ایجاد کرده و آن‌ها نیز خودشان را به اشکال مختلف؛ چه در ساحت قدسی و چه عرفی بازخوانی می‌کنند.
وی در تعریف آیین نیز گفت: آیین، مجموعه رفتارها و آدابی است که اجرا می‌شود تا یک امر جدی در انسان‌ها نهادینه شود. یعنی استقرار نظم زندگی جهان از طریق آیین انجام می‌شود و این استقرار تنها به درک محدود نمی‌شود و استقرار تعلق و حالت عاطفی نسبت به آن را هم در برمی‌گیرد. وقتی تصویری از یک نماد قدسی همچون حرم امام رضا(ع) می‌بینیم پیش از آنکه به آن فکر کنیم، احساسش می‌کنیم.
رحمانی با تأکید بر اینکه آیین مفهوم کلیدی برای تولید معنا در یک فرهنگ است، ادامه داد: وقتی امر قدسی به طور خاص نمادهای دینی و به طور خاص‌تر سنت شیعی همچون نمادهای زیارتگاهی و بارگاهی، معماری مذهبی و همچنین کلامی، در یک مفهوم آیینی قرار می‌گیرد، قدرتمندیشان در ما نهادینه می‌شود.
وی اضافه کرد: به طور مثال در ایام نوروز یا ماه محرم، مردم حال خوشایندی دارند، چون آیین موجب تغییر فضای زندگی روزمره مردم می‌شود و سرشار از معنای احساسی، عاطفی و ادراکی است.
سخنران این نشست بیان کرد: همچنین آیین فقط یک امر ذهنی نیست. به طور نمونه، ما در تجربه آیین زیارت حرم مطهر رضوی، کمتر تحلیلی از ادراک بویایی یا لامسه‌ای حرم داریم، در حالی که ما در تجربه یک آیین از تمام حواس پنج‌گانه خود استفاده می‌کنیم.
همچنین وی با ذکر مثال‌هایی افزود: در تمامی آیین‌ها امر زیباشناختی وجود دارد. رویکرد آیینی در فهم هنر قدسی نیز بسیار مهم است، یعنی آیین‌های مذهبی در هسته خود دارای بار زیباشناختی قوی هستند. آیین‌ها هم هر چه قوی‌تر باشند، حواس ما را همزمان به صورت پیچیده‌تر درگیر خودشان می‌کنند.
رحمانی در این نشست با ذکر این پرسش‌ها که «معنای اثر هنری از کجا می‌آید؟»، «آیا معنای در خود اثر است یا در ذهن مخاطب اثر و یا از تعامل مخاطب با آن اثر هنری نشأت می‌گیرد؟»، گفت: یک اثر هنری به طور خاص از نمادهای هنری در یک فرایند تجربه معنا می‌یابد.
وی افزود: مخاطب آنچه را که در اجرای یک فرایند آیینی تجربه می‌کند، در خاطرش می‌ماند، بدین ترتیب آن اثر هنری برگرفته از آن آیین برایش معنا و مفهوم پیدا می‌کند. به طور مثال اثری هنری که برگرفته از پنجره فولاد است با توجه به تجربه آیینی پیشین مخاطب از لمس و زیارت آن، درک می‌شود یا وقتی گنبد حرم مطهر را می‌بینیم و حالت قدسی پیدا می‌کنیم؛ چون تجربه نسبت به این نماد در وجود ما درونی و نهادینه شده است.
این پژوهشگر بیان کرد: تجربه فرایندهای آیینی، خاطرات لازم برای بازخوانی یک نماد را به ما می‌دهد تا بتوانیم شبکه‌های معنایی پیوسته نسبت به آن نماد در ذهن جامعه ایجاد کرده و آن‌ها نیز خودشان را به اشکال مختلف؛ چه در ساحت قدسی و چه عرفی بازخوانی می‌کنند.
وی در تعریف آیین نیز گفت: آیین، مجموعه رفتارها و آدابی است که اجرا می‌شود تا یک امر جدی در انسان‌ها نهادینه شود. یعنی استقرار نظم زندگی جهان از طریق آیین انجام می‌شود و این استقرار تنها به درک محدود نمی‌شود و استقرار تعلق و حالت عاطفی نسبت به آن را هم در برمی‌گیرد. وقتی تصویری از یک نماد قدسی همچون حرم امام رضا(ع) می‌بینیم پیش از آنکه به آن فکر کنیم، احساسش می‌کنیم.
رحمانی با تأکید بر اینکه آیین مفهوم کلیدی برای تولید معنا در یک فرهنگ است، ادامه داد: وقتی امر قدسی به طور خاص نمادهای دینی و به طور خاص‌تر سنت شیعی همچون نمادهای زیارتگاهی و بارگاهی، معماری مذهبی و همچنین کلامی، در یک مفهوم آیینی قرار می‌گیرد، قدرتمندیشان در ما نهادینه می‌شود.
وی اضافه کرد: به طور مثال در ایام نوروز یا ماه محرم، مردم حال خوشایندی دارند، چون آیین موجب تغییر فضای زندگی روزمره مردم می‌شود و سرشار از معنای احساسی، عاطفی و ادراکی است.
سخنران این نشست بیان کرد: همچنین آیین فقط یک امر ذهنی نیست. به طور نمونه، ما در تجربه آیین زیارت حرم مطهر رضوی، کمتر تحلیلی از ادراک بویایی یا لامسه‌ای حرم داریم، در حالی که ما در تجربه یک آیین از تمام حواس پنج‌گانه خود استفاده می‌کنیم.
همچنین وی با ذکر مثال‌هایی افزود: در تمامی آیین‌ها امر زیباشناختی وجود دارد. رویکرد آیینی در فهم هنر قدسی نیز بسیار مهم است، یعنی آیین‌های مذهبی در هسته خود دارای بار زیباشناختی قوی هستند. آیین‌ها هم هر چه قوی‌تر باشند، حواس ما را همزمان به صورت پیچیده‌تر درگیر خودشان می‌کنند.
برچسب ها :
ارسال دیدگاه
تیتر خبرها
-
اشتغالزایی با کار جهادی
-
پیکر عالِم انقلابی در حرم مطهر رضوی آرام گرفت
-
«غریب الغربا» یعنی چه؟
-
پذیرایی از زائران با بستنی یخچالی
-
قدردانی از خدمات آستان قدس رضوی در سرخس
-
پناه بر مهربانی
-
آیین و هنر در سنت شیعی
-
«تبیین» سلاح اصیل امام خمینی(ره)
-
اسلامهراسی، معلول نژادپرستی احزاب سیاسی اروپا
-
استقبال از کتابهای رضوی در سراسر کشور
-
حکایت ادب «آخوند کاشی»
